Duminica 13 dë stembr 2020 – Duminica apress la Pancòsta ch’a fà 15
Leture bìbliche: Salm 114; Surtìa 14:15-31; Roman 14:1-12; Maté 18:21-35 con le vos ëd Pàul Castlin-a, Massimo Marietta, Marco Moretti, Anin Ferrero, Gianni Marietta
La libertà a l’é ‘l cadò, ël regal, che Nosgnor a dà, an soa misericòrdia, a coj ch’a son dij sò, ch’a-j aparten-o, coma ‘l sò pòpol. Cost cadò a treuva soa prefigurassion ant j’aveniment dl’antica stòria d’Israel e as realisa e dventa vita ant la comunità dij cristian. La libertà che Nosgnor a regala, contut, a l’é pa cola che ‘l mond dij mischërdent a vorìa avèj. As trata ‘d na libertà an comunion con Dé e an armonìa con soe lej, bon-e e giuste. J’at ëd liberassion che Nosgnor a l’avìa fàit per l’Israel antich (coj che la Pasca a sélebra) a j’ero e a son destinà a eduché, anlevé, sò pòpol a col ëstil ed vita ch’a guerna e garantiss la libertà ch’a l’ha arseivù. A son na “scòla ‘d vita”. L’istess a val për la comunità cristian-a, ch’a deuv regulé minca n’aspét ëd soa vita conform a lë spirit dël Crist, lë spirit dl’Evangel ëd la grassia, e an armonìa con la dotrin-a ch’a arsèiv da l’arvelassion bìblica antrega. Sossì a l’é ‘l giuss, l’essensa dle leture bìbliche ‘d costa duminica e che adess andoma a lese.
I.
Lë scritor dël Salm 114 a fà la rievocassion dj’aveniment ëd la Surtìa e dla conquista dla tèra dla promëssa, e a sélebra la regalità ëd Nosgnor Dé an sël pòpol ch’a l’ha grupà a chiel con sò Pat. J’Israelita a cantavo cost Salm a Pasca, përché a fà la dëscrission pròpi dj’aveniment ch’a na fà la comemorassion. Cost Salm a buta ‘dcò an evidensa coma ch’as tratèissa pa d’aveniment ch’a riguardo mach lor, ël pòpol d’Israel, ma ch’a l’han n’importansa ch’a podrìa disse “còsmica”. Costi fàit, an efet, an parlo ‘d lòn che Dé a l’avrìa fàit, a sò temp, per fé rivé sò Fieul Gesù Crist, ël Salvator dël mond, an tra ‘d nojàutri. A l’é chiel, Gesù, “nòstra Pasca”, e j’aveniment ch’a riguardavo l’Israel antich a na son la prefigurassion.
Quand che Israel a l’ha chità l’Egit. “Quand che Israel a l’ha chità l’Egit, quand che la famija ‘d Giacòb a l’ha lassasse darera na nassion forësta, Giuda a l’é dventà Sò santuari, Israel Sò regn. Ël mar a l’ha vardà e a l’é scapà e ‘l fium Giordan a l’é tornà ‘ndarera. Le montagne a sautavo coma ‘d moton e le colin-e tanme d’ bèro. Përchè scapes-tu, ò mar? Përché tornes-tu ‘ndarera, ò fium? Përchè sauteve-ne coma ‘d moton, ò montagne, tanme ‘d bèro ò colin-e? Tërmola, ò tèra, dëdnans a Nosgnor – dëdnans al Dé ‘d Giacòb, ch’a l’ha cambià na ròca ant na gòja d’eva, na dura ròca ant na sorgiss d’eva” (Salm 114).
II.
Pasca a veul dì “passagi”, ël passé d’Israel da la s-ciavensa a la libertà. J’egissian a l’avrìo vorsù ambarasseje, ampedìne, la scapada con la fòrsa dj’arme. A son pa riussì a felo! A pensavo d’aveje antrapà ant na viëtta stopa con ël mar ëdnans a lor, ch’a l’avrìo nen podù travërsé. A l’avrìo pa podù scapé da lì – a pensavo. Gnanca ‘l mar, contut, a peul ambarassé ‘l compiment ëd le promësse ‘d liberassion ëd Nosgnor. Con dj’aveniment che da la mira uman-a a j’ero “ampossibij” Nosgnor a pòrta al sicur sò pòpol e a càusa la dirota dl’armèja egissian-a, che da cola eva a sarìa stàit fongà. La conta dla Surtìa, capitol 14, an na parla. Gnente e gnun a peul ambarassé ‘l compiment dle promësse ‘d Nosgnor ch’a rivo an sò cò ant l’euvra dël Crist, ch’a passera da la mòrt a la vita e, con chiel, tuti coj ch’a son ij sò.
Ël passagi dël Mar Ross. “Parèj Nosgnor a l’ha dit a Mosè: “Përchè cries-to a mi? Dì a j’Israelita ‘d butesse ‘n camin. E ti, àussa ‘n àut tò baston e dëstend toa man anvers al mar e dividlo an doi, parèj che j’Israelita a peudo passeje an mes an sù tèra sùita. E Mi i son an camin ëd andurì ij cheur dj’Egissian, parèj che lor a-j daran da press e mia glòria a sarà manifestà a càusa ‘d lòn ch’a-i rivrà al Faraon, soa armada, ij sò cher ëd guèra e ij sò cavajer, J’Egissian as rendran cont che Mi i son ël Signor quand che Mi i l’avrai mostrà mia glòria an su Faraon, ij sò cher da guèra e ij sò sivalié.
L’àngel ëd Nosgnor, ch’a andasìa dëdnans al camp d’Israel, a l’é butasse an moviment e a l’é andàit a posissionesse darera ‘d lor e ‘dcò la colon-a ‘d nìvola a l’é spostasse da dnans a daré ‘d lor. A l’é butasse antrames ël camp dj’Egissian e ‘l camp dj’Israelita. A l’era na nìvola scura e a anluminava la neuit paréj che ‘n camp a podia nen avzinesse a l’àutr për tuta la neuit. Mosè a l’ha dëstendù soa man anvers ël mar, e Nosgnor a l’ha possà andarera ‘l mar tant ch’a l’é dividusse për ël mojen d’un vent fòrt ch’a vnisìa dal levant e ch’a l’é bofà për tuta cola neuit. A l’ha fàit dventé ‘l mar na tèra sùita e j’aque a son dividusse.
A l’é parèj che j’Israelita a l’han marcià pròpe antrames al mar an sù ‘d tèra sùita e j’aque për lor a formavo coma ‘n mur a drita e a mancin-a. J’Egissian a son vnuje dapress an mes al mar – tùit ij cavaj ‘d Faraon, ij sò cher da guèra e ij sò cavajer.
Un pòch prima dl’alba Nosgnor a l’ha vardà giù anvers l’armada egissian-a a travers la colòn-a ‘d feu e ‘d nìvola e a l’ha fàit tombé l’armada egissian-a ant un grand ësparm. A l’ha fàit bloché le roe dij cher ant la pàuta parèj ch’a l’era pì nen possibil feje andé anans. Anlora j’Egissian a l’han dit: “Scapoma via da Israel përché ‘l Signor a combat për lor contra l’Egit!”.
Antlora Nosgnor a l’ha dit a Mosè: “Dëstend toa man anvers al mar, parèj che j’aque a artorno an su j’Egissian, ij sò cher da guèra e ij sò sivalié!”. Anlora Mosè a l’ha dëstendù soa man anvers al mar, e ‘l mar a l’é artornà a soa condission normal, quand che ‘l sol a l’ha comensà a levesse. Ora j’Egissian a sercavo dë scapé via da tut lòn, ma ‘l Signor a l’ha fongà j’Egissian an mes al mar. J’aque a son tornà a sò pòst e a l’han quatà ij cher da guèra e ij cavajer, ansema tuta l’armada d’Egit ch’a l’avia daje dapress a j’Israelita ant ël mar – ëd j’Egissian a l’é dzurvivune gnanca un!
J’Israelita, nopà, a l’avìo marcià an su ‘d tèra sùita an mes al mar e për lor l’eva a l’avìa formà coma ‘n mur a drita e a mancin-a. A l’é parèj che ant col dì-lì Nosgnor a l’ha salvà Israel da la potensa dj’Egissian, e Israel a l’ha vëddù j’Egissian mòrt an sla riva dël mar. Quand che Israel a l’ha vëddù la gran potensa che Nosgnor a l’avìa mostrà contra j’Egissian, a l’han avù tëmma ‘d Nosgnor e a l’han chërdù an chiel e a sò servitor Mosè” (Surtìa 14:15-31).
III.
Nòstra tersa letura ancheuj, ciapà dal capìtol 14 ëd la litra ai Roman, an parla dla toleransa ch’i l’oma da avèj ant la comunità cristian-a për coj chërdent dont la fej a l’é fiaca opura condissionà da ‘d pregiudissi ch’a ambarasso soa pien-a espression dla libertà che Nosgnor a dà an Crist a sò pòpol. Costa toleransa a veul nen dì che tute le përsuasion a vado bin, ma ch’i dovoma compagné con santa passiensa, amor, e dzurtut con la preghiera, coj che, ant la comunità cristian-a a l’han ancora pa dël tut capì tute j’implicassion dle dotrin-e dla grassia. Un criteri dotrinal ogetiv a-i é bin, ma a peul nen esse forsà an sla gent con ëd polémiche malprudente.
Esortassion a la toleransa. “Ora, aceté coj ch’a l’han na fej fiaca e sté nen lì (con lor) a questioné dj’opinion. Un a chërd ëd podèj mangé ‘d tut, ma col ch’a l’é débol a mangia mach ëd vërdura. Col ch’a mangia ‘d tut a deuv nen dëspressié col ch’a lo fa nen, e col ch’a chërd ch’as deuv astense (dal mangé quejcòs) ch’a giudica nen col ch’a mangia ‘d tut, përchè Nosgnor a l’ha ‘rseivulo (istess). Chi ses-to, ti ch’it giùdiche ‘l servidor d’un àutr[3]? Dëdnans a sò padron chiel as ten ferm o a casca e s’as ten ferm a l’é mach grassie al Signor (ch’a lo sosten). Un a giùdica ch’un dì a sìa pi sant che n’àutr, e n’àutr a giùdica che ‘j dì a sìo tùit istèss. Ognidun ch’a sìa përsuas ëd lòn an sò spìrit. Col ch’a l’ha rësguard al dì, a lo fa për ël Signor, e col ch’a mangia ‘d tut a lo fa për ël Signor, përchè a-j në rend grassie; e col ch’as asten dal mangé quajcòsa lo fa për ël Signor e a-j në rend grassie.
Përchè gnun ëd nojàutri (cristian) a viv mach për chiel istèss, e gnun a meuir për chiel istèss. S’i vivoma, i vivoma për ël Signor, s’i meuiroma, i meuiroma për ël Signor. A l’é parèj che sia ch’i vivoma, sìa ch’i meuiroma, i soma dël Signor. A l’é për lòn che Crist a l’é mòrt e ch’a l’é tornà a vive, parèj che Chiel a sia ‘l Signor dij mòrt tanme ‘d coj ch’a son viv.
Ma ti ch’i mange mach ëd vërdura – përchè giudiches-to tò frel o toa seur? E ti ch’it mange ‘d tut, përchè dëspresies-tu tò frel o toa seur? Përchè tuti nojàutri i compariroma ‘dnans al tribunal ëd Crist. Përchè a l’é scrit: “I son ël vivent – a dis ël Signor – tùit as butëran an gënojon dëdnans a mi, e ògni lenga a darà d’ làude a Nosgnor”. A l’é parèj che ciaschëdun a rendrà cont për chiel istèss a Nosgnor” (Roman 14:1-12).
IV.
La toleransa cristian-a amorèivola, ch’a l’ha parlane nòstra tersa letura, quand ch’a ancontra – a l’é possìbil – d’ofèise o ‘d tòrt che d’àutri cristian a podrìo fene, a l’é fondà an sla cossiensa ‘d coma Nosgnor a l’ha tratà nojàutri an Gesù Crist. Tuti nojàutri i soma ‘d pecator ch’a meritrìo da Nosgnor mach na condan-a sans’apel. Tutun, Dé, an Crist, a l’é cariasse chiel midem ëd le conseguense dij nòstri pecà për ch’i na fusso liberà. A son “ij débit” anvers ëd Dé che chiel a l’ha pagà për nojàutri. Ant la paràbola ‘d Maté 18, che adess i scotoma, Gesù an ansiga a comportesse, anvers a j’àutri, con la misericòrdia amorèivola che chiel a l’ha avù anvers ëd nojàutri.
“Antora Pero, avzinand-se, a l’ha ciamaje: “Signor, vàire vòlte, se mè frel am ofend, é-lo ch’i son obligà ‘d përdonelo? Sarà-lo fin-a a set vòlte?”. Gesù a l’ha rësponduje: “It diso nen fin-a a set vòlte, ma fin-a a setanta set vòlte!”.
Për costa rason ël Regn dël cél a l’é tanme ‘n rè ch’a l’avìa vorsù regolé ij cont con ij sò servitor. Quand ch’a l’é ‘ncaminasse a conté, a l’han presentajne un ch’a-j dovìa des mila talent. E për càusa che col-lì a l’avìa nen ëd che paghé, sò sgnor a l’ha dàit l’ordin ch’a fussa vendù, chiel, soa fomna e soe masnà, e tut lòn ch’a l’avìa, e che dë sta manera-sì ‘l débit a fussa pagà. Anlora sto servitor a l’é campasse a tèra dëdnans a chiel e a lo suplicava con ste paròle: ‘Signor, për carità, àbie ‘ncora ‘n pòch ëd passiensa e it arpaghëraj ‘d tut’. Anlora ‘l padron dë sto servitor, tocà ‘d compassion, a l’ha lassalo ‘ndé e a l’ha faje la grassia ‘d condoneje tut ël débit. Ma sto servitor, quand ch’a l’é sortì, a l’ha ancontrà un dij sò colega ‘d servissi ch’a-j dovìa sent dné, e a l’ha ciapalo për ël còl tant ch’a mancava poch ch’a l’avria strossalo, e a-j disìa: ‘Pagh-me lòn che ti ‘m deuve!’. Ma sò colega ‘d servissi, campand-se an ginojon, a lo suplicava e a-j disìa: ‘Për carità, àbie ‘ncora ‘n pòch ëd passiensa e it paghëraj tut lòn ch’it deuvo’. Ma a l’ha nen vorsulo scuté, a l’é ‘ndassne e a l’ha falo buté ‘n përzon, fin-a a tant che ‘l débit a sarìa stàit saldà. Ora, j’àutri sò colega ‘d servissi, quand ch’a l’han vëddù lòn ch’a l’era rivà, a l’han rinchërsuje e a son andàit a conté al padron tuta la facenda. Antlora sò padron a l’ha fa-lo vnì e a l’ha dije: ‘Servitor gram ch’it ses, i l’avìa date la gràssia ‘d condonete tut ësto débit përché ‘t l’avìes suplicame. É-lo ch’a l’era nen ëdcò tò dover d’avèj pietà ‘d tò colega ‘d servissi, coma mi i l’avìo avù pietà ‘d ti?’ E sò padron an còlera a l’ha dalo ant le man dle guardie dla përzon për esse suplissià fin-a a tant da paghé tut lòn ch’a-j devìa. A l’é parèj ch’av farà mè Pare ch’a l’é ‘n cél, s’i përdone nen ëd bon cheur tute soe mancanse ognidun a sò frel” (Maté 18:21-35).
Orassion
Nosgnor! Pròpi përchè sensa ‘d ti i soma nen an condission ëd fete piasì, acòrdane, për Toa misericòrdia, che Tò Spirit Sant a peuda, an tute le còse, guidene e governene ‘l cheur. Për Gesù Crist, nòst Signor, ch’a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.
Leave a Reply